De decembermaand wordt veelal gekenmerkt door gezelligheid, samenzijn en het geven van geschenken. De Sint koopt cadeaus voor de kinderen en met Kerstmis kopen we ook graag iets voor een ander – of voor onszelf. Winkeliers spelen hierop in met aantrekkelijke aanbiedingen en kortingen, vaak al afgetrapt met Black Friday in november.
Toch zijn aanbiedingen lang niet altijd zo voordelig als ze op het eerste gezicht lijken. Een veelvoorkomende strategie is het gebruik van zogenaamde van-voor prijzen. Hierbij wordt een product aangeboden met een ‘van’-prijs die suggereert dat het oorspronkelijk meer kostte dan de huidige actieprijs. In werkelijkheid is deze ‘van’-prijs soms voorafgaand aan de aanbieding verhoogd.
Tegelijkertijd is er een duidelijke verandering zichtbaar in consumentengedrag. Steeds meer mensen maken bewustere keuzes en laten zich minder snel verleiden door hoge kortingen. In dit artikel bespreken we de regels rondom van-voor prijzen, de rol van toezichthouders zoals de Autoriteit Consument & Markt (ACM), en de opkomst van duurzaam ‘consumeren’, zoals Green Friday.
Besluit prijsaanduiding producten
Op 1 januari 2023 trad het gewijzigde Besluit prijsaanduiding producten in werking, waarin de regels voor (online) aanbiedingen worden aangescherpt en winkeliers worden verplicht meer transparantie te bieden over prijzen en kortingen. De wijzigingen zijn gemaakt naar aanleiding van de Europese Richtlijn modernisering consumentenbescherming.
Een wijziging is gemaakt in artikel 5a van het Besluit prijsaanduiding producten. Uit het gewijzigde artikel volgt dat wanneer een winkelier een kortingsactie voert en de ‘van’-prijs wil noemen, hij de laagste prijs moet gebruiken die in de afgelopen 30 dagen is gehanteerd. Hiermee wordt beoogd te voorkomen dat bedrijven onterecht hogere ‘van’-prijzen gebruiken om de korting groter te laten lijken dan die in werkelijkheid is.
Dit werkt als volgt. Een winkelier verkoopt een stofzuiger die op 1 november €120 kost. Op 10 november wordt de prijs verlaagd naar €100. Als de winkelier op 20 november een van-voor actie wil doen, mag de winkelier niet de prijs van 1 november (€120) als de ‘van’-prijs gebruiken, omdat deze meer dan 30 dagen geleden is. De winkelier moet in dit geval de prijs van 10 november (€100) als basis voor de ‘van’-prijs nemen.
Handhaving door de Autoriteit Consument en Markt
In juni 2024 legde de Autoriteit Consument en Markt (ACM) boetes op aan vijf webwinkels voor in totaal 621.000 euro, wegens het niet naleven van de regels rondom de van-voor prijs. Eén van de webshops adverteerde een product als ‘van’ 699 euro voor 629 euro, terwijl het product in de 30 dagen voorafgaand aan de actie slechts 539 euro had gekost. Een ander bedrijf verhoogde kunstmatig de ‘van’-prijs om de korting groter te laten lijken. Dit bedrijf bood een product eerst aan als ‘van’ 149,99 euro voor 99,99 euro, om het de volgende dag aan te bieden als ‘van’ 199,99 euro voor hetzelfde bedrag. Door de hogere ‘van’-prijs leek de korting aanzienlijker, terwijl die prijs nooit als verkoopprijs werd gehanteerd.
Volgens de ACM schaden deze overtredingen niet alleen de belangen van consumenten, maar ook de eerlijke concurrentie tussen bedrijven. (Web)winkels die zich netjes aan de regels houden, worden hierdoor oneerlijk benadeeld.
Bewuster consumeren: Black Friday vs Green Friday
De afgelopen jaren is er een verschuiving gaande in het consumentengedrag. Steeds meer consumenten worden zich bewust van de gevolgen van hun koopgedrag. Waar Black Friday traditioneel bekend stond om enorme kortingen en acties, is er het afgelopen jaar een nieuwe trend ontstaan: Green Friday.
Green Friday is een antwoord op de enorme afval- en overconsumptie die gepaard gaat met Black Friday. Het idee is om minder te kopen, duurzamere keuzes te maken en bewuster om te gaan met het milieu. Consumenten kiezen bijvoorbeeld voor producten die minder impact hebben op de planeet, producten van duurzame merken of zelfs tweedehands goederen.
Deze trend heeft ook invloed op de manier waarop winkeliers opereren. Sommige bedrijven kiezen ervoor om korting te geven op duurzame producten, terwijl anderen helemaal geen kortingen aanbieden, maar juist benadrukken dat consumenten alleen moeten kopen wat ze echt nodig hebben. Toch blijven traditionele kortingen nog steeds een belangrijk instrument voor veel winkels. De vraag van consumenten speelt hierin een cruciale rol: hoe bewuster de consument wordt in zijn aankoopkeuzes, hoe meer winkels zich genoodzaakt voelen om hun verkoopstrategieën aan te passen.
Winkeliers die zich bewust zijn van de veranderingen, zullen zich op termijn niet alleen onderscheiden door aantrekkelijke kortingen, maar ook door hun betrokkenheid bij duurzaamheid en transparantie. In de toekomst zal de markt niet alleen bepaald worden door de hoogte van kortingen, maar ook door de waarden die bedrijven uitdragen en de keuzes die consumenten maken.
